ΑΠΥΛΩΤΑ ΣΤΟΜΑΤΑ

Η συγκριτική προσέγγιση των Α. Παπαδιαμάντη και Φ. Ντοστογιέφσκι αναδεικνύει την ελεύθερη βούληση των συγγραφέων, στην διαχείριση του θρησκευτικού λόγου. Στό λογοτεχνικό τους έργο αναιρείται ο δογματικός θρησκευτικός λόγος και αντικαθίσταται από τον κοινωνικό - θρησκευτικό λόγο, που μετασχηματίζεται σε εγκόσμια επαναστατική κριτική. Η γλώσσα τους ενσωματώνει διαφορετικές κοινωνικές και πολιτικές αναγνώσεις, εξισορροπώντας την ατομική πρόθεση με την κοινωνική συνοχή, σε άμεση πρόσδεση με την θρησκευτική τελείωση. Το αδιέξοδο των κοινωνικών σχέσεων, το άδικο, η οργή και η περιφρόνηση εξωτερικεύονται ως πραγματικό και μεταπλάθονται σε νοήματα - κατασκευές, φυσικοποιημένες καταστάσεις στην πορεία της ζωής. Φύση, άνθρωπος, κοινότητα εναρμονίζονται στην επίγεια ζωή, ατενίζοντας ταυτόχρονα το θείο, ως έλλογη παρουσία, έννομη ενδυνάμωση, πραγματιστική δικαίωση. Ο Δ. Νάτσης ανασυντάσσει αυτές τις βασικές αρχές (Παπαδιαμάντη και Ντοστογιέφσκι), σε έναν δομικό λόγο συμπερίληψης και εκκοινωνισμού των ηθικών αρχών, των ιδεολογικών εργαλείων και των νοηματικών κατασκευών. Ταυτίζεται μαζί τους, ως συνοδοιπόρος στο απελευθερωτικό περιβάλλον της κλασικής λογοτεχνίας. Η δομική προσέγγιση των νοηματικών κατασκευών του, ως συμβολικών πεδίων λόγου, ενδυναμώνεται από τον γλωσσικό κώδικα που αξιοποιεί ο συγγραφέας. Σημαίνοντα, σύμβολα, εννοιολογήσεις και νοηματοδοτήσεις συμβάντων, εκφράζονται ως απόρροια συνδυασμού διαφορετικών τύπων γραμματικής πλαισίωσης και συντακτικής οριοθέτησης, συμβάλλοντας στη γλωσσική εμβάθυνση και στην αριστοτεχνική δημιουργική επινοητικότητα.