ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

Μετά τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους και την αλματικώς κατακτώσαν έδαφος νέαν θρησκείαν, εν τη ελληνική γραμματεία είναι δύσκολον να διακρίνη τις τα χριστιανικά από των ελληνικών στοιχείων, ή ως λέγει ο Βιλαμόβιτς, αν ο χριστιανισμός εξελληνίσθη ή ο ελληνισμός εξεχριστιανίσθη. Την σύγκρασιν ταύτην βλέπομεν εις τον νεοπλατωνισμόν. Κατά Πλωτίνον ο Θεός είναι ανέκφραστος και απερινόητος, η προς αυτόν θερμή πίστις προκαλεί την ουρανίαν έλλαμψιν, αντικαθιστώσαν την επιστημονικήν γνώσιν, ο δε πνευματικός βίος την φιλοσοφικήν έρευναν. Δια της συγκεντρώσεως ανέρχεται ο άνθρωπος εις τον υπερφυσικόν κόσμον, καθορά δια νηστείας και αγνότητος παρασκευαζόμενος τον Θεόν, συλλαμβάνει την αλήθειαν και όσον αποστρέφεται τον κόσμον τόσον εξομοιούται προς τον Θεόν.