ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΛΕΜΕ ΘΟΥΛΙΟ;

ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Γιατί το λέμε θούλιο;Είμαστε στον 4ο π.Χ. αιώνα. Ο Μασσαλιώτης Πυθέας ταξιδεύει προς τον Βορρά. Αφού επισκέπτεται τα Βρετανικά νησιά, συνεχίζει ακόμη πιο βόρεια και μετά από ταξίδι έξι ημερών φτάνει στον τόπο που αποκαλεί Θούλη (εικάζεται ότι έφτασε στις ακτές της Νορβηγίας ή της Ισλανδίας). Από τότε η Θούλη για τους Έλληνες και τους Ρωμαίους είχε το νόημα «της άκρης της Γης».Τώρα είμαστε στα τέλη του 19ου αιώνα. Ο Σουηδός Χημικός P. T. Cleve προσπαθεί να απομονώσει ένα νέο χημικό στοιχείο από τα ορυκτά που εξετάζει. Καταφέρνει να το απομονώσει μετά από πάρα πολύ επίπονη προσπάθεια. Όμως τα καταφέρνει. Έτσι, φτάνει στον απώτερο στόχο του, φτάνει στο τέλος του ταξιδιού του, φτάνει στη δική του Θούλη. Ονομάζει το στοιχείο θούλιο. Μου άρεσε η ιστορία.Και τώρα είμαστε στον 21ο αιώνα. Το 2014 εντοπίζεται από τους αστρονόμους ένας αστεροειδής στα όρια του ηλιακού συστήματος. Το 2019 το διαστημόπλοιο New Horizons της ΝASA φτάνει κοντά σε αυτόν τον αστεροειδή και τον φωτογραφίζει. Είναι το πιο μακρινό «αντικείμενο» του ηλιακού συστήματος στο οποίο έφτασε ανθρώπινο όχημα. Ο αστεροειδής ονομάστηκε «Εσχάτη Θούλη» (Ultima Thule). Στο βιβλίο αυτό «ανιχνεύονται» τα ονόματα των χημικών στοιχείων. Στις τελευταίες σελίδες υπάρχουν πίνακες στους οποίους ταξινομούνται τα στοιχεία ανάλογα με την προέλευση του ονόματός τους.Κάποια στοιχεία πήραν το όνομά τους από το όνομα ενός προσώπου, μυθικού ή πραγματικού: το ταντάλιο από τον μυθικό Τάνταλο, το βανάδιο από την Vanadis, θεότητα της ομορφιάς στη σκανδιναβική μυθολογία, το φέρμιο από τον Ιταλό Φυσικό Enrico Fermi, το αϊνσταΐνιο από τον Albert Einstein.Κάποια στοιχεία πήραν το όνομά τους από το όνομα ενός τόπου, με την ευρεία έννοια της λέξης: από το όνομα ενός κράτους (π.χ. το γερμάνιο), από το όνομα μιας πόλης (π.χ. το λουτήτιο –Lutetia, το λατινικό όνομα του Παρισιού), από το όνομα μιας Ηπείρου (π.χ. το αμερίκιο), από το όνομα ενός πλανήτη (π.χ. το πλουτώνιο).Κάποια στοιχεία πήραν το όνομά τους από ένα χρώμα: το ιώδιο, διότι οι ατμοί του έχουν το χρώμα του ίου (της βιολέτας), το χρώμιο, διότι οι ενώσεις του έχουν μεγάλη ποικιλία χρωμάτων, το ρουβίδιο, διότι στο φάσμα του υπάρχουν γραμμές με βαθύ κόκκινο χρώμα (λατινικά rubidus = αυτός που έχει βαθύ κόκκινο χρώμα). Στο βιβλίο αυτό λοιπόν περιέχονται 118 ιστορίες ονομασίας.