Η ΙΔΕΑ ΤΗΣ ΠΡΟΟΔΟΥ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Η πρόοδος συνεπάγεται ένα σκοπό ή, εν πάσει περιπτώσει, μιακατεύθυνση. Και ένας σκοπός ή κατεύθυνση συνεπάγεται μιααξιολογική κρίση. Με ποια κλίμακα αξιών πρέπει όμως να μετρηθείη πρόοδος; Είναι η ευτυχία το κριτήριο, ή η κυριαρχία πάνω στηφύση, ή το ακαθάριστο εθνικό προιόν; Είναι η ηθική πρόοδος τοαληθινό κριτήριο ή η προώθηση της μάθησης; Πάνω σ' αυτό τοζήτημα οι αρχαίοι δεν ήταν πιο ομόφωνοι από ό,τι είναι οιάνθρωποι σήμερα, και τα διαφορετικά κριτήρια που προτείνοντανοδηγούσαν σε συγκρουόμενα συμπεράσματα. Τότε, όπως και τώρα, τοπεδίο στο οποίο η παρελθούσα πρόοδος ήταν πιο φανερή ήταν εκείνοτης τεχνολογίας. Η άποψη όμως ότι το τεχνολογικό προχώρημασυνοδεύτηκε από ηθική αποτυχία ή ηθική οπισθοδρόμηση ήτανπαραδεκτή στην αρχαιότητα τουλάχιστον όσο είναι και σήμερα.Κάποιοι προχώρησαν περισσότερο και έθεσαν μια άμεση αιτιακήσχέση ανάμεσα στις δύο: γι' αυτούς η τεχνολογική ανάπτυξησυνεπέφερε στην πραγματικότητα ηθική κατάπτωση, και έτσι δενήταν ευλογία αλλά κατάρα - μια γραμμή σκέψης που ήταν λογικό νακαταλήξει σε μια ακραία μορφή πριμιτιβισμού.