ΚΡΥΠΤΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΡΥΠΤΟΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ

...Πήγα, χτύπησα την πόρτα. Μου άνοιξε ένας γέρος μολλάς. Με ρώτησε τούρκικα τι θέλω.- Χότζα, του είπα, γυρεύω τον παπά μας, να μου ανοίξει την εκκλησιά... Θέλω να προσκυνήσω.- Καλά, μου είπε, αλλά η πόρτα θ' ανοίξει άμα χτυπήσεις το μέτωπό σου στο κατώφλι.Πήγα, έκαμα καθώς είπε. Άνοιξε η εξώπορτα και μπήκα στην αυλή της εκκλησίας. Όταν πλησίασα στη μέσα πόρτα, είδα μπροστά μου το γέρο τον μολλά.- Χότζα, πώς βρέθηκες εδώ; τον ρώτησα.- Έλα μέσα γρήγορα, μου είπε, να μη σε δει κανένας.Δεν πέρασε πολύ και όλη η εκκλησία φωτίστηκε και στο Άγιο Βήμα φάνηκε ο μολλάς ντυμένος με τα άμφια του δεσπότη, με τη μίτρα στο κεφάλι και με την πατερίτσα στο χέρι. Ώσπου να τον καλοκοιτάξω, η εκκλησιά γέμισε. Άντρες, γυναίκες, παιδιά. Οι ψάλτες άρχισαν να ψάλλουν...Δεν κράτησε πολύ η θαυμαστή εκείνη Λειτουργία, άδειασε από ανθρώπους και από όλα. Ούτε τέμπλο, ούτε στασίδια, ούτε εικόνες, ούτε πολυέλαιοι, ούτε μανουάλια. Όλα χάθηκαν και μόνον οι μαρμαρένιοι στύλοι έμειναν, όπως ήταν πάντα κάτασπροι.Τα άλλα τα ντουβάρια και ο θόλος, μαύρα και γεμάτα αράχνες.Έσκυψα το κεφάλι μου και άρχισα να κλαίω. Ξανά βρέθηκε μπροστά μου ο μολλάς.- Γιατί κλαίς; με ρώτησε.Τον κοίταξα μέσα στα μάτια και τον ρώτησα κι εγώ.- Αν αγαπάς τον Θεό σου, εσύ δεν ήσουν με τα δεσποτικά άμφια στο Ιερό;- Ναι, μου λέει, εγώ ήμουν.- Μα εσύ δεν είσαι Τούρκος μολλάς;- Τέτοιος Τούρκος ήταν κι ο παππούς σου, μού είπε... και αυτοί όλοι που ήρθαν απόψε, τέτοιοι Τούρκοι είναι.- Κλωστοί;- Όχι, φώναξε. Κρυφοί... κρυφοί. Εμείς εμείναμε, για να φυλάγουμε τους πεθαμένους που αφήσατε εσείς χωρίς κερί και καντήλι... Κοινωνούμε με το νερό της βροχής και με το ψωμί που ζυμώνουμε μέσα στις χαλασμένες εκκλησιές. Διαβάζουμε τους πεθαμένους Χριστιανούς τη νύχτα και τους θάφτουμε ως Τούρκους την ημέρα.