ΜΙΧΑΗΛ ΜΠΑΚΟΥΝΙΝ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ 2Η ΕΚΔΟΣΗ

Μέσα από την έκθεση της ζωής, της σκέψης και της δράσης του Μπακούνιν καθίσταται εμφανής η λειτουργία δυο λογικών. Η μία μπορεί να προσδιοριστεί γενικά ως καταστροφική-συνωμοτική και η άλλη ως ελευθεριακή-εποικοδομητική. Η πρώτη λογική παρουσιάζεται συνήθως από τους αναρχικούς ιστορικούς, θεωρητικούς, ακτιβιστές κ.λπ. ως κάτι το προ-αναρχικό ή ως ένα διάλειμμα που αφορά κυρίως τη διετή σχεδόν σχέση του με τον Νετσάγιεφ, και έτσι υποτονίζεται ή διαγράφεται. Αντιθέτως, άλλοι ιστορικοί και θεωρητικοί, που δεν είναι αναρχικοί, επικεντρώνοντας κυρίως στον πανκαταστροφισμό και υποτονίζοντας την ελευθεριακή-εποικοδομητική λογική, υποτιμούν και ακυρώνουν σοβαρές πτυχές της σκέψης του γύρω από την εργασία, την επιστήμη, το κληρονομικό δικαίωμα, το κράτος, τις τάξεις, τον εθνικισμό, την ομοσπονδοποίηση, την ολοκληρωμένη εκπαίδευση κ.λπ.