Ο ΛΟΓΙΟΣ ΦΑΝΑΡΙΩΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΡΑΤΖΑΣ TΟΜΟΣ Α

Προσπαθώντας να ξετυλίξω το κουβάρι της διασποράς ελληνικών χειρόγραφων κωδίκων των μεταβυζαντινών αρχόντων της Βασιλεύουσας του δεύτερου μισού του 16ου αιώνος, που εντοπίζονται σήμερα σε διάφορες ανά τον κόσμο Βιβλιοθήκες, εύλογα πέρασα κάποτε, κάπου εκεί στα μέσα της δεκαετίας του 1980, και σε χφφ. που ανήκαν άλλοτε σε μεταβυζαντινούς άρχοντες, δεν ταξίδευσαν όμως προς την Δύση, αλλά παρέμειναν στην Βασιλεύουσα και, από γενιά σε γενιά, έφθασαν σε αυτόν τον 18ο πλέον αιώνα να στολίζουν τις συλλογές Φαναριωτών αρχόντων, και κυρίως την Βιβλιοθήκη κάποιου Νικολάου Καρατζά.Ο τελευταίος ήταν γνωστός ήδη από τις αρχές του περασμένου αιώνος από εργασία του Αθ. Παπαδοπούλου-Κεραμέως δημοσιευμένη στο 1904· ο Παπαδόπουλος-Κεραμεύς αναφέρεται σε δύο χφφ. προερχόμενα άλλοτε από την Βιβλιοθήκη του Νικολάου Καρατζά, ένα χφ. που θα περάσει στην κατοχή της περιώνυμης οικογενείας, της καταγόμενης από την Αδριανούπολη, των Καραθεοδωρή και σε ένα δεύτερο που θα περάσει στην Αθήνα, στην Εθνική Βιβλιοθήκη. Θα είναι, επίσης, ο πρώτος που θα κάνει λόγο για έναν σημαντικό συλλέκτη χειρογράφων, παράλληλα όμως και για έναν σημαντικό λόγιο, φιλόλογο, του 18ου αιώνος, οφφικιάλιο του Πατριαρχείου, ενώ θα προσπαθήσει το πρώτον να παρακολουθήσει την τύχη κάποιων λίγων χειρόγραφων κωδίκων μετά τον θάνατο του Νικολάου, τα οποία και θα καταγράψει.Λίγα μόνο χρόνια αργότερα, το 1910, ο πρώην Λεοντουπόλεως Σωφρόνιος Ευστρατιάδης θα αναφερθεί σε χειρόγραφο κώδικα, Πανδέκτη, χαμένο σήμερα, προερχόμενο όχι απλά από την Βιβλιοθήκη, αλλά από την γραφίδα του Νικολάου Καρατζά, όταν αυτός βρισκόταν στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες· έχοντας υπόψη του την ιδιόρρυθμη γραφή του Καρατζά ο Νικόλαος Βέης, όταν θα δημοσιεύσει κατάλογο των χειρογράφων της μονής του Μεγάλου Σπηλαίου κατά την δεύτερη δεκαετία του περασμένου αιώνος, αλλά και αργότερα, όταν θα ακολουθήσει τον Ελληνικό Στρατό κατά τον Πόλεμο του '40 στην Βόρεια Ήπειρο, οπότε και θα καταγράψει τα χφφ. της μητροπόλεως Αργυροκάστρου.