ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΙΑΣ ΑΥΤΑΠΑΤΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΕΓΩ

"Όχι, η επιστήμη δεν είναι μια αυταπάτη. Θ' αποτελούσε όμως αυταπάτη να πιστεύουμε πως μπορούμε να βρούμε αλλού αυτό που η ίδια δεν μπορεί να μας δώσει". Αυτά τα λόγια αναπληρώνουν ορισμένες ιδέες των φροϋδικών θέσεων σχετικά με το πρόβλημα της θρησκείας, γιατί ο Φρόυντ, παρά τον σκεπτικισμό του, διαδηλώνει με τον τρόπο αυτό πως έχει εμπιστοσύνη στον άνθρωπο, και ελπίζει ότι, αργά ή γρήγορα, η νόησή του θα του επιτρέψει να κυριαρχήσει στις παρορμήσεις του, να τις εναρμονίσει με την κοινωνική ζωή, με τον όρο πως ο άνθρωπος θά 'χει τη σοφία να οικοδομήσει μορφές πολιτισμού που να μην είναι αφ' εαυτών ασυμβίβαστες με τις εξιδανικευτικές ικανότητες των ενστίκτων του. Η ηθική αυτή κυριαρχία, συνοδευόμενη από την υλική κυριαρχία των δυνάμεων της Φύσης, θα του επιτρέψει να φτάσει τη ευτυχία που πάντοτε γύρευε, και τούτο χωρίς τη βοήθεια της όποιας θρησκευτικής ή άλλης αυταπάτης.